Sanktuarium Matki Bożej Gietrzwałdzkiej

Informacje o miejscu pielgrzymkowym

Gietrzwałd leży między Ostródą i Olsztynem, na skraju południowej Warmii, otoczony niewielkimi wzgórkami nad rzeką Giłwą, prawym dopływem Pasłęki. 19 maja 1352 roku Warmińska Kapituła Katedralna wydała osadzie akt lokacyjny.

Początkowo na górce postawiono drewnianą kaplicę i co wielce prawdopodobne w tym samym czasie powstała parafia. Pierwszym znanym proboszczem był Jan Sternchen (1405-1409). W czasie wojny polsko-krzyżackiej 1410-1414 wieś i kaplica zostały zniszczone. W XV wieku postawiono jednonawowy kościół gotycki pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii, który został konsekrowany 31 marca 1500 roku przez biskupa Jana Wilde, sufragana warmińskiego.

Kościół wielokrotnie przebudowywano. Pierwszy raz kapitalnego remontu i dostosowania kościoła do stylu renesansowego dokonano pod koniec XVI wieku. Potem, w okresie baroku, świątynię wyposażono w nowe ołtarze. 11 czerwca 1790 roku biskup Ignacy Krasicki nadał świątyni dwa nowe tytuły: świętego Jana Ewangelisty i świętych Apostołów Piotra i Pawła. W XIX wieku ks. proboszcz Józef Jordan (1863-1869) doprowadził do rozbudowy kościoła, wzmocnił fundamenty i ściany.

Gietrzwałd zyskał sławę dzięki Objawieniom Matki Bożej, które trwały od 27 czerwca do 16 września 1877 roku. Głównymi wizjonerkami były: trzynastoletnia Justyna Szafryńska i dwunastoletnia Barbara Samulowska. Obie pochodziły z niezamożnych polskich rodzin. Matka Boża przemówiła do nich po polsku, co podkreślił ks. Franciszek Hipler, „w języku takim, jakim mówią w Polsce”. Matka Boża, na zapytanie dziewczynek: Kto Ty Jesteś? Odpowiedziała: „Jestem Najświętsza Panna Maryja Niepokalanie Poczęta.” Na pytanie czego żądasz Matko Boża? padła odpowiedź: „Życzę sobie, abyście codziennie odmawiali różaniec!”

13 sierpnia 1945 roku opiekę nad sanktuarium gietrzwałdzkim powierzono Zakonowi Kanoników Regularnych Laterańskich.

W latach 1966-1968 rozebrano dawne, zniszczone ogrodzenie i zbudowano nowy kamienny mur z kutymi w metalu przęsłami, granitowe schody i kamienno-cementowe obejście wokół kościoła. Przed uroczystościami 100-lecia objawień Matki Bożej dokonano renowacji architektury i wnętrza kościoła, założono nową posadzkę marmurową i odnowiono polichromię. Przy prowadzącej do źródełka grabowej alejce postawiono piętnaście nowych kapliczek różańcowych, które wykonał rzeźbiarz Julian Kasprzycki z Myślenic według projektu architekta Sylwestra Kwiatkowskiego z Białegostoku.

Na mocy bulli papieża Pawła VI z dnia 2 lutego 1970 roku kościół w Gietrzwałdzie otrzymał tytuł bazyliki mniejszej.

https://sanktuariummaryjne.pl/page/77/historia-sanktuarium

Atrakcje turystyczne w okolicy

Ogrody Gietrzwałdzkie – ogrody powstały w centrum wioski i stanowią ciekawe tereny rekreacyjne. Znajdziesz tu m.in. ogród na wzgórzu z amfiteatrem, ogród nad rzeką, czyli zielony pasaż czy bulwar targowy. Efektowny jest też bulwar nad rzeką, czyli trakt spacerowy z zatoczką widokową oraz nowym pięknym mostem nad Giłwą. Dodatkowo czekają tu: pomost dla kajaków, platformy i tarasy widokowe, fontanna z wodopojem, unikalne rzeźby, plac zabaw dla dzieci czy miejsce na rodzinny grill. Ciąg komunikacyjny dostępny jest dla wózków – dziecięcych i dla osób niepełnosprawnych.

Aleja Różańcowa – przed uroczystościami 100-lecia objawień Matki Bożej dokonano renowacji architektury i wnętrza kościoła, założono nową posadzkę marmurową i odnowiono polichromię. Przy prowadzącej do źródełka grabowej alejce postawiono piętnaście nowych kapliczek różańcowych, które wykonał rzeźbiarz Julian Kasprzycki z Myślenic według projektu architekta Sylwestra Kwiatkowskiego z Białegostoku.

Wielu pielgrzymów, idąc aleją prowadzącą do źródełka, odmawia różaniec tak, jak życzyła sobie tego Matka Boża w czasie Objawień w Gietrzwałdzie w 1877 roku. Zatrzymują się przy kolejnych stacjach rozważając tajemnice różańcowe.

Cudowne źródełko – od początku trwania objawień dziewczynki pytały Maryję, czy przybywający chorzy pielgrzymi doznają uzdrowienia. Matka Boża obiecywała, że ludzie otrzymają łaskę uzdrowienia, ale potrzebna jest modlitwa, pokuta, często Msza św. odprawiona w intencji chorego. Dnia 8 września 1877 roku Najświętsza Maryja Panna obiecała pobłogosławić źródełko na ziemi parafialnej pod laskiem.

Aby nie robić zamieszania i tłoku, nie powiadomiono o tym pielgrzymów. O godzinie siódmej wieczorem udały się do źródła wizjonerki, kapłani i kilkanaście osób świeckich. Przy źródełku na głos dzwonu kościelnego odmówiono Anioł Pański, potem Litanię Loretańską, w czasie której wizjonerki miały objawienie. Wtedy to Matka Boża miała pobłogosławić źródełko i wszystkich obecnych. Po odśpiewaniu Salve Regina, O Sanctissima i Magnificat, wszyscy powrócili pod kościół na nabożeństwo różańcowe. Pielgrzymi od lat czerpią z niego wodę, którą przynosił ulgę cierpiącym i liczne uzdrowienia. Sam akt błogosławieństwa został uwieczniony figurą Niepokalanej Dziewicy.

Wodę przeprowadzono do kamiennej studzienki, a nad źródełkiem umieszczono trzy marmurowe płaskorzeźby, ukazujące Mojżesza, dotykającego laską skałę, z której wytrysnęła woda i Izraelitów, pijących wodę na pustyni.

Droga Krzyżowa – oddana zaledwie w 2007 r. monumentalna droga krzyżowa w Gietrzwałdzie jest niewątpliwą atrakcją tego sanktuarium. Stacje rzeźbione przez Jana Stępkowskiego ze Strzegowa znajdują się w gustownych kapliczkach i prowadzą od miejsca objawień i źródełka na wzgórze powyżej sanktuarium. Całość ceglasto-kremowych kapliczek robi niemałe wrażenie. Od stacji XIV piękny widok na sanktuarium. Wykonawcą pierwszej stacji był zmarły tragicznie Jan Kotkowski, a projektantem kapliczek Marcin Dutko.

Deskale Arkadiusza Andrejkowa – w 2022 roku Gietrzwałd świętował 670-lecie lokowania wsi. Z tej to okazji powstały trzy niezwykłe deskale. Ich twórcą jest pochodzący z Sanoka Arkadiusz Andrejkow, który słynie z tego, że na starych, drewnianych ścianach domów czy stodół maluje niezwykle obrazy. Najczęściej są to sceny ze starych fotografii przedstawiające dawnych właścicieli, sąsiadów i mieszkańców danej okolicy. Podobne można zobaczyć w Gietrzwałdzie.

Na deskalach widać sceny ze starych fotografii  z rodzinnych albumów, które upamiętniają dawną Warmię. Są tu ubrane w warmińskie stroje właścicielka stodoły wraz z koleżanką, powóz, na którym siedzi brat mieszkańca wsi i jego dzieci oraz jadący na rowerku kolega z dzieciństwa właścicielki stodoły. Przy każdym malowidle umieszczono tabliczkę z opisem w językach: polskim, angielskim i niemieckim.

Deskale można odnaleźć przy drodze wjazdowej od strony Ostródy (ul. Ostródzka), przy urzędzie gminy (ul. Szkolna), oraz przy drodze w kierunku Olsztyna (ul. Olsztyńska). Ufundowano je z publicznej zbiórki, w której oprócz mieszkańców, przedsiębiorców wzięli udział przyjaciele Gietrzwałdu.

Kościół ewangelicko-augsburski w Łęgutach – jedyny kościół ewangelicki w gminie Gietrzwałd. Znajduje się w niewielkiej miejscowości Łęguty położonej po zachodniej stronie rzeki Pasłęki, czyli już na Mazurach. Barokowa świątynia z 1738 roku przetrwała w niemal niezmienionym stanie i wciąż odprawiane są w niej nabożeństwa. Niepozorna i skromna budowla kryje ciekawe wnętrze. Nietypowe jest ustawienie ławek jak w amfiteatrze, których wysokość obniża się w stronę ołtarza. Sam ołtarz też może zaskoczyć, gdyż połączony jest z amboną. Z oryginalnego wyposażenia przetrwały jeszcze: barokowy obraz przedstawiający Ostatnią Wieczerzę, obraz ukazujący Ukrzyżowanie oraz chrzcielnica. Na bocznych ścianach świątyni wiszą tablice upamiętniające udział mieszkańców miejscowości w wojnach pruskich oraz w pierwszej wojnie światowej.

Warto wstąpić na cmentarz koło kościoła z charakterystycznymi dla tego regionu nagrobkami, żeliwnymi krzyżami i kutymi ogrodzeniami. Znajduje się na nim także zabytkowa, metalowa dzwonnica z dzwonem z 1805 roku. Kościół zazwyczaj jest zamknięty i aby go zwiedzić, należy przyjechać w okolicy nabożeństwa, lub skontaktować się z Parafią Ewangelicko-Augsburską w Ostródzie. Więcej informacji http://ostroda.luteranie.pl.

Inne atrakcje turystyczne w pobliżu miejsca pielgrzymkowego można znaleźć na stronie internetowej Informacji Turystycznej w Gietrzwładzie: http://it.ckbgietrzwald.pl/