Sanktuarium Narodowe Matki Bożej Fatimskiej Zakopane - Krzeptówki

Informacje o miejscu pielgrzymkowym

Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej położone jest około 2,5 km na południowy zachód Zakopanego, przy ul. Krzeptówki. Jest to najważniejszy ośrodek kultu Pani Fatimskiej i jedno z najstarszych (po Turzy Śląskiej) sanktuariów fatimskich w Polsce. Według danych do tego miejsca pielgrzymuje ponad milion osób z ponad 50 krajów świata.

Opiekę duszpasterską w sanktuarium sprawują księża pallotyni, którzy od 1946 roku są krzewicielami i misjonarzami kultu Matki Bożej Fatimskiej w Polsce. Pierwsi pallotyni przybyli do Zakopanego w sierpniu 1950 roku w poszukiwaniu miejsca na dom rekolekcyjno-wypoczynkowy dla kleryków i pallotyńskich misjonarzy. Miejsce, które zostało wybrane na peryferiach Zakopanego, było w tamtych czasach bardzo ubogie. Stało tam wówczas zaledwie kilka starych, zabytkowych domów. W 1951 roku wybudowano na Krzeptówkach dom i kaplicę pod wezwaniem Niepokalanego Serca Maryi, którą 11 października 1959 roku poświęcił ks. arcybiskup Eugeniusz Baziak. Początkowo w kaplicy znajdował się obraz przedstawiający fatimskie objawienie Matki Bożej trójce pastuszkom – Hiacyncie i Franciszkowi Marto oraz Łucji do Santos.

Głównym obiektem w zespole sanktuaryjnym na Krzeptówkach jest kościół pw. Matki Bożej Fatimskiej. Świątynia stanowi wotum dziękczynne za ocalenie życia Ojca Świętego Jana Pawła II w dniu 13 maja 1981 roku. W tym dramatycznym dniu w historii Kościoła, po Apelu Maryjnym, ówczesny proboszcz parafii ks. Mirosław Drozdek złożył deklarację: „Jeżeli Matka Boża Fatimska uratuje życie Ojca Świętego, to wybudujemy tutaj kościół, który będzie naszym podziękowaniem i symbolem zwycięstwa Matki Bożej Fatimskiej”. Budowę kościoła rozpoczęto w 1987 roku. W dniu 13 maja 1990 r., Metropolita Krakowski, ks. kard. Franciszek Macharski wmurował kamień węgielny pod budowę świątyni – cząstkę kamienia z grobu św. Piotra w Rzymie i kamień z miejsca pierwszego objawienia Matki Bożej w Fatimie. W fundamenty kościoła wmurowano także różaniec ofiarowany przez Jana Pawła II oraz zdjęcie Papieża-Polaka. Kościół na Krzeptówkach zaprojektował inż. arch. Stanisław Tylka z Zakopanego, zaś wnętrze świątyni budowano według koncepcji ówczesnego kustosza sanktuarium, ks. Mirosława Drozdka. Poświęcenia kościoła dokonał ks. kardynał Franciszek Macharski w dniu 13 maja 1992 roku.

Najważniejszym wydarzeniem w historii sanktuarium Fatimskiej Pani na Krzeptówkach była wizyta Jana Pawła II w dniu 7 czerwca 1997 roku. Ojciec Święty odprawił w sanktuarium Mszę świętą, a także konsekrował kościół. W homilii Papież podkreślił, jakie znaczenie ma dla niego to sanktuarium słowami: „Drodzy Bracia i Siostry! Wasze sanktuarium na Krzeptówkach jest mi szczególnie bliskie i drogie. Czcicie w nim Matkę Bożą Fatimską w Jej figurze. Z historią tego sanktuarium łączy się zarazem wydarzenie, które miało miejsce na placu św. Piotra w dniu 13 maja 1981 roku. Doznałem wówczas śmiertelnego zagrożenia życia i cierpienia, a równocześnie wielkiego miłosierdzia Bożego. Za przyczyną Matki Bożej Fatimskiej życie zostało mi na nowo darowane”.

Prezbiterium kościoła nawiązuje do tiary papieskiej, zaś tabernakulum zostało przedstawione w formie monstrancji. Powyżej tabernakulum umieszczono figurę Matki Bożej, która „czuwa” nad Najświętszym Sakramentem. Na uwagę w świątyni zasługuje również tron papieski, z którego Ojciec Św. Jan Paweł II przewodniczył liturgii konsekracji świątyni, a także witraże, w których zobrazowano historię objawień Matki Bożej w Fatimie w 1917 r. oraz związki sanktuarium fatimskiego i sanktuarium na Krzeptówkach ze św. Janem Pawłem II. Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach w Zakopanem jest obecnie najważniejszym ośrodkiem kultu Pani Fatimskiej w Polsce.

O randze tego ośrodka może świadczyć choćby fakt, że został on wybrany przez Konferencję Episkopatu Polski na miejsce ponowienia Aktu Poświęcenia Polski Niepokalanemu Sercu Maryi. Uroczystości te odbyły się w dniu 6 czerwca 2017 r., a więc w 100-lecie objawień Matki Bożej Fatimskiej, a uczestniczyli w nim Prezydent Polski Andrzej Duda, Premier Rządu RP Beata Szydło, ks. Arcybiskup Stanisław Gądecki – Przewodniczący Episkopatu Polski, kardynałowie, biskupi, duchowieństwo i wierni z wielu zakątków Polski. Najważniejsze miejsce w programie duszpasterskim realizowanym w sanktuarium mają Uroczystości Fatimskie i Czuwania Fatimskie, upamiętniające objawienia Matki Bożej w Fatimie, a także nabożeństwa odprawiane w pierwsze soboty miesiąca. W każdym z tych modlitewnych spotkań bierze udział od kilkuset do kilku tysięcy wiernych.

Uchwałą Konferencji Episkopatu Polski z 14 marca 2018 r. zakopiańskie sanktuarium na Krzeptówkach zostało ustanowione Sanktuarium Narodowym Matki Bożej Fatimskiej. W dniu 28 marca 2018 r., w sekretariacie KEP w Warszawie, uchwałę w tej sprawie przekazał przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski ks. Arcybiskup Stanisław Gądecki na ręce kustosza sanktuarium ks. Mariana Muchy oraz przełożonego prowincjalnego księży pallotynów ks. Zenona Hanasa.

Atrakcje turystyczne w okolicy

Ołtarz papieski w parku – w znajdującym się na tyłach Sanktuarium parku znajduje się ołtarz, przy którym Ojciec Święty Jan Paweł II sprawował Mszę św. w przeddzień wizyty w Sanktuarium. Ma on przypominać o wspaniałej liturgii pod Wielką Krokwią i o wypowiedzianych podczas niej słowach Papieża: „Chrystus jest wypełnieniem Bożego planu odkupieńczej miłości. W mocy tego planu człowiek ma przystęp do Boga, nie tylko jako stworzenie do swego Stwórcy, ale jako dziecko do Ojca. Chrześcijaństwo oznacza nowe stworzenie, nowe życie – życie w Chrystusie, przez którego człowiek może mówić do Ojca: Abba – Ojcze mój, Ojcze nasz”. Cały park jest miejscem poświęconym modlitwie i refleksji nad maryjną drogą, jaką kroczy na co dzień Ojciec Święty. Pielgrzymi schodzący ścieżką w stronę ołtarza papieskiego spotykają po drodze maryjne znaki duchowości Jana Pawła II: jego ukochane figury i obrazy maryjne. W małych kaplicach znajduje się Matka Boża z Ludźmierza, z Kalwarii Zebrzydowskiej, z Wadowic, a także umiłowana przez Papieża Matka Boża z Guadalupe – cel jego pierwszej pielgrzymki papieskiej w styczniu 1979 roku. Web: https://smbf.pl/sanktuarium-narodowe/swiete-miejsca-w-sanktuarium/ .

Kościół Najświętszej Rodziny – położony jest na niewielkim wzniesieniu. Otoczony metalowym ogrodzeniem o kamiennych słupkach, w których znajduje się 14 kaplic – stacji Drogi Krzyżowej oraz Grota Matki Bożej z Lourdes. Kościół murowany z kamienia (piaskowiec i wapień) orientowany na osi wschód-zachód, trójnawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym półkoliście, z wieżą czworoboczną od frontu, przy której okrągłe wieżyczki komunikacyjne sięgają wysokości dachu. Do naw bocznych dostawione symetrycznie kaplice zamknięte trójbocznie – od północy Matki Boskiej Różańcowej(nr1), od południa Najświętszego Serca Jezusowego. Po obu stronach prezbiterium, także symetrycznie, przylegają prostokątne dobudówki – od północy kaplica św. Jana Chrzciciela, od południa zakrystia. W nawach i prezbiterium sklepienie krzyżowe. Ściany nawy głównej pokryte polichromią na temat „ośmiu błogosławieństw” w interpretacji góralskiej. Wykonana w jaskrawych kolorach, przedstawia m.in. postacie: św. Franciszka, hrabiego Władysława Zamoyskiego, św. brata Alberta, Ks. Józefa Stolarczyka. Dach nad nawą główną i prezbiterium jednokalenicowy, dwuspadowy, nad nawami bocznymi pulpitowy. Kościół w stylu neogotyckim z wąskimi oknami w stylu neoromańskim z witrażami projektu Stanisława Witkiewicza, z zewnątrz zabezpieczone kratami przedstawiającymi 15 tajemnic różańcowych. Autorem projektu architektonicznego kościoła był Józef Pius Dziekoński rok 1876. Budowę kościoła rozpoczął 12 sierpnia 1877 roku Ks. Józef Stolarczyk, pierwszy proboszcz zakopiański. Kościół ukończono w 1896 roku. za czasów drugiego proboszcza Ks. Kazimierza Kaszelewskiego (postawił także z góralami Krzyż na Giewoncie 19.08.1901r), poświęcony 16 września 1899 roku przez Ks. biskupa krakowskiego Jana Puzynę. Web: https://swrodzina.net/sanktuarium/ .

Cmentarz na Pęksowym Brzyzku – ta znajdując się nieopodal dolnych Krupówek zabytkowa nekropolia, jest niewątpliwie jednym z najważniejszych zabytków Zakopanego. Klimatyczny Stary Cmentarz na Pęksowym Brzyzku to duchowe centrum miasta i obok Warszawskich Powązek należy do najważniejszych polskich cmentarzy. To w tym miejscu swoje groby mają osoby, bez których Zakopane byłoby tylko ubogą wsią zagubiona u stóp Tatr.

Brama prowadząca na cmentarz opatrzona jest tablicą o treści: „Ojczyzna to ziemia i groby. Narody tracąc pamięć, tracą życie”. Na drugiej znajduje się informacja, że cmentarz jest obiektem zabytkowym. Widoczna jest tu także lista osób będącymi Kurierami Tatrzańskimi.

Z początku było to zwykły cmentarz wiejski gdzie chowano mieszkańców Zakopanego, miejscem szczególnym stał się w roku 1889, kiedy spoczął na nim, zgodnie ze swoim życzeniem dr. Tytus Chałubiński. Obecnie na Pęksowym Brzyzku znajduje się ok. 250 mogił. Spora ich część to groby osób miłujących Tatry i Zakopane oraz zasłużonych dla regionu, część to grobowce rodzin góralskich. Właściwie każdy z grobowców jest niepowtarzalnym dziełem sztuki, wykonanym z kamienia, drewna lub metalu. Zobaczymy tu niedbale rozmieszczone groby jak na wiejskim cmentarzu.

Na niewielkiej powierzchni mają swoje groby znakomite osoby, bez których nie byłoby Zakopanego w obecnym kształcie m.in. Jan Krzeptowski Sabała, dr. Tyrus Chałubiński, Kornel Makuszyński, Kazimierz Przerwa Tetmajer, ks. Józef Stolarczyk, Stanisław Witkiewicz, Stanisław Marusarz. Pochowani są tutaj góralscy przewodnicy i kurierzy tatrzańscy, taternicy, poeci i pisarze, lekarze i artyści oraz wielu innych.

Willa pod Jedlami – na Kozińcu znajduje się zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza najpiękniejszy okaz stylu zakopiańskiego i jeden z największych zabytków architektury drewnianej w Polsce. Dom pod Jedlami stanowi własność rodziny Pawlikowskich, bardzo zasłużonej dla polskiej kultury sztuki, ochrony przyrody Tatr oraz Zakopanego. Dom postawił Jan Gwalbert Pawlikowski z Medyki w roku 1897. Wybudowany został w krótkim czasie, bo tylko 9 miesięcy przez zakopiańskich budarzy z Wojciechem Rojem (Rajem) na czele.

Budynek oglądać można tylko z zewnątrz, szczególnie imponująco wygląda od strony Antałówki. Dom na 4-metrowej podmurówce z otwarta zwróconą w stronę Tatr werandą zachwyca proporcjami i swoim kształtem — jest to niewątpliwie szczytowe osiągnięcie stylu zakopiańskiego. W ogrodzie otaczającym dom znajduje się drewniana studnia również projektu Stanisława Witkiewicza, swoim kształtem podobna do kapliczki lub dzwonnicy kościelnej. Wnętrze willi również zostało zaprojektowane przez Witkiewicza — od klamek po piece, wszystkie noszą cechy zdobnictwa góralskiego. Część mebli znajdujących się wewnątrz domu została wykonana przez Wojciecha Brzegę znanego rzeźbiarza zakopiańskiego.

Willa Koliba – pierwszy dom w stylu zakopiańskim, wybudowany w 1892 r. dla ukraińskiego ziemianina Zygmunta Gnatowskiego. Budynek został zbudowany przez górali Józefa Ksprusia-Stocha i Macieja Gąsienice-Józkowego. Z początku niewielki, w 1903 r. zostało dobudowane zachodnie skrzydło, co zupełnie zmieniło jego proporcje. W domu mieści się Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisław Witkiewicza oddział Muzeum Tatrzańskiego. W środku zgromadzono wiele rzeczy projektu Stanisława Witkiewicza oraz eksponaty etnograficznie. Sosręby wykonał znakomity artysta-rzeźbiarz zakopiański Wojciech Brzega.

Autorem figury Jana Krzeptowskiego-Sabały, którą można zobaczyć na zewnątrz w ganku, jest znakomity zakopiański artysta Michał Gąsienica-Szostak. Dawniej w Kolibie bywało dużo znakomitych gości między innymi mieszkali tutaj: Helena Modrzejewska, Jan Kasprowicz. W ostatnich latach Koliba została gruntownie odremontowana i miejscami zrekonstruowana.

Kaplica na Jaszczurówce – obiekt zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicz i wybudowana w Stylu Zakopiańskim uchodzi za jedno ze sztandarowych dzieł tegoż stylu. Kaplica pod wezwaniem Najświetszego Serca Jezusa została ufundowana w 1903 roku przez synów Adama Uznańskiego, po jego śmierci. Budowę rozpoczęto w 1904 roku, a poświęcono w 1907 roku. Te jeden z najmniejszych kościołów v Zakopanem został wybudowany z drewna świerkowego bez użycia gwoździa. Bryła kaplicy z wysoką podmurówką jest wspaniale wkomponowana w otoczenie, całość przykrywa dwuspadowy dach pokryty gontami, nad nimi dominuje charakterystyczna wieżyczka z sygnaturką. Nad wejściem pod małym daszkiem drewniana figurka Chrystusa Frasobliwego dzieło Józefa Janosa z Dębna. W kościółku warto zwrócić uwagę na drzwi wejściowe oraz zakrystii, bogato zdobione dekoracją snycerską technikami stolarskimi i kołkowaniem oraz okuciami.

Również wewnątrz kaplica robi wrażenie na zwiedzających, podziwiać tutaj można kunszt sztuki góralskiej. Uwagę zwracają zdobienia, mistrzostwo rzeźb oraz ornamentyki. Niezwykle ciekawy i oryginalny ołtarz główny przypomina swoim kształtem góralską chałupę, po bokach piękne witraże przedstawiające: z lewej Matka Boska Ostrobramska z Pogonią, herbem Litwy po przeciwnej stronie z prawej Matka Boska Częstochowska z orłem w koronie. Ołtarz i witraże zostały zaprojektowane przez Stanisława Witkiewicza. Warto zwrócić uwagę na wiszący w kaplicy masywny dębowy kandelabr.

Z innymi atrakcjami turystycznymi Zakopanego można się zapoznać tutaj:

https://www.zakopane.pl/strefa-turystyczna/turystyka/atrakcje-turystyczne

https://zakoatrakcje.pl/